Mileva Marić

Mileva Marić werd in 1875 geboren in Titel, een dorp in Vojvodina, 35 km ten oosten van Novi Sad. De ouders van Mileva waren welgesteld: zij bezaten een landgoed in Titel, een huis in Novi Sad en een zomerhuis in het dorp Kać. Mileva ging rond 1900, als één van de eerste vrouwen in Europa, wis- en natuurkunde studeren in Zürich, aan het Polytechnikum, de technische hogeschool. Op het universiteitsterrein in Novi Sad, vóór het Institute of Physics, staat een borstbeeld van Mileva; zie foto hiernaast.

Mileva is vooral bekend geworden als de (eerste) vrouw van Albert Einstein (in het Servisch ‘Ajnštajn’ of 'Ајнштајн'). In de sokkel onder haar borstbeeld is haar naam dan ook met de toevoeging 'Einstein' gebeiteld (met Cyrillische letters): Милева Марић Ајнштајн. Sommigen beweren dat Mileva een niet onbelangrijke rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van Einsteins vroege theorieën. Mileva ontmoette Albert in Zürich. In 1903 trouwde het paar, in 1914 gingen zij weer uit elkaar. Samen kregen ze een dochter: Lieserl in 1902 (het lot van Lieserl is onbekend), en twee zonen: Hans Albert in 1904 en Eduard in 1910. Het paar woonde onder meer in Bern, Zürich, Berlijn en Praag. Een paar keer brachten zij een bezoek aan de ouders van Mileva in Vojvodina.

In Novi Sad verbleven zij in het huis van de familie Marić, Kisačka ulica 20, tegenover restaurant Bela Lađa (‘het witte schip’). Op de gevel van het huis op nummer 20 is een herinneringsplaquette bevestigd. Op de foto staat het huis met nummer 18. Dit huis lijkt erg op dat van de familie Marić. Via de toegangspoort kom je op een binnenplaats, en van daar in het huis zelf. In de wijk waar dit huis staat worden veel oude huizen gerenoveerd, of gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De vooruitgang is ook in Novi Sad niet tegen te houden. Maar het is wel jammer, want met name die oude huizen zijn erg schilderachtig en kenmerkend voor het oude Novi Sad. Bovendien spelen een aantal verhalen van Aleksandar Tišma juist in deze buurt.

Tijdens hun bezoek aan Novi Sad in 1913 werden beide zonen van Mileva en Albert op verzoek van Mileva’s ouders gedoopt als orthodox-christen. Dat gebeurde in de kleinste orthodoxe kerk van Novi Sad: de kerk van de heilige Nicolaas (Nikolajevska crkva), op een rustig plekje in het oude centrum van de stad; zie foto hiernaast.

Of het landgoed van de familie Marić in Titel nog bestaat en te bezichtigen is weet ik niet. Het zomerhuis in Kać bestaat niet meer. Op de plek staat nu een moerbeiboom. Die boom staat vlakbij Salaš 84, een oude traditionele boerderij waar tegenwoordig kan worden gegeten, gedronken en overnacht.

Over Mileva is veel geschreven, onder andere door M. Popović in In Albert's Shadow: The Life and Letters of Mileva Marić en door Desanka Trbuhovic-Gjuricin in Mileva Einstein. Maar het leven van Mileva is ook bron van inspiratie geweest voor een aantal fictieve werken, waaronder The Einstein Girl van Philip Sington.