Paja Jovanović

Pavle ‘Paja’ Jovanović is één van de bekendste academische kunstschilders van Servië. In 2009 was het 150 jaar geleden dat hij werd geboren. Dat werd in Servië herdacht met tentoonstellingen en evenementen. In Novi Sad organiseerde Galerija Matice Srpske een tentoonstelling met als titel “Between aesthetics and life. The representation of women in the paintings of Paja Jovanović”. Het zijn vooral welvarende vrouwen uit prominente kringen die Jovanović op het doek vereeuwigde: een prinses, een gravin, een barones en zelfs een koningin. Jovanović beeldde deze dames geïdealiseerd af, dat wil zeggen dat hij ze aantrekkelijker maakte dan dat ze in het echt misschien wel waren. Niet vernieuwend, maar wel technisch perfect uitgevoerd; een genot om naar te kijken. De tentoonstellingscatalogus heb ik aangeschaft voor de prachtige platen; de tekst is helaas in het Servisch (met cyrillische letters).

Portretten maakte Paja vooral in het begin van de 20ste eeuw. Voor die tijd was hij al beroemd geworden met zijn verbeelding van de Balkan: scènes uit het volkse leven, epische volksverhalen en historische gebeurtenissen. Tot zijn bekendste werken in deze genres behoren ‘De Servische volksverhuizing’ [Seoba Srba], ‘De kroning van keizer Dušan’ [Krunisanje Cara Dušana], ook wel bekend onder de titel ‘De bekendmaking van de wet van keizer Dušan’ [Proglašenje Dušanovog Zakonika], ‘De gewonde Montenegrijn’ [Ranjeni Crnogorac], ‘Het hanengevecht’ [Borba Petlova], ‘Het tooien van de bruid’ [Kićenje Neveste] en ‘De schermles’ [Mačevanje]. Soms maakte hij meerdere versies van één thema.

Buiten genoemde genres schilderde Paja Jovanović ook nog landschappen, stillevens, naakten en religieuze composities. In Novi Sad, bijvoorbeeld, werkte hij in 1905 aan de decoratie van de Orthodoxe kathedraal [Saborna crkva]. Hij schilderde zesentwintig iconen op de iconostasis, historische afbeeldingen boven de koorbanken en grote iconen boven de troon van de doopmoeder en de troon van de priester; zie de foto’s.

Afbeeldingen van meer representatieve werken van Paja Jovanović zijn te vinden via het internet; bijvoorbeeld, klik op 'Paja Jovanovic'. Het wordt hoog tijd dat een gerenommeerd museum – bijvoorbeeld het Gemeentemuseum in Den Haag of het Van Gogh Museum in Amsterdam – nu eindelijk eens in Nederland een overzichtstentoonstelling van het veelzijdige en bezienswaardige werk van het Paja Jovanović gaat organiseren.