Slava

Een slava is een Servische feestdag, de dag waarop een Servische familie haar familieheilige eer bewijst. Iedere familie heeft een eigen familieheilige. Maar omdat er veel meer families zijn dan familieheiligen worden de heiligen gedeeld. De bekendste familieheiligendagen zijn Sveti Jovan op 20 januari, Sveti Djordje (Đorđe) op 6 mei en Sveti Nikola op 19 december. Sveti is Servisch voor ‘heilige’ of ‘sint’ en kan worden afgekort tot Sv. Uit de namen van deze feestdagen blijkt dat de viering van een slava een religieuze oorsprong heeft. De Servisch orthodoxe kerk laat er dan ook niets aan gelegen voor te schrijven hoe een slava moet worden gevierd. Hele boeken zijn daarover geschreven. Maar hoewel de kerk na de val van het communisme weer een belangrijke factor in het Servische leven is geworden, is het orthodoxe doel van de feestdag hier en daar wat verwaterd. Serviërs houden van feestdagen. Niet alleen families hebben tegenwoordig een slava, ook dorpen en steden hebben een slava. Belgrado heeft een slava op Hemelvaartsdag: Spasovdan (dan is Servisch voor dag). Vroegere communisten en jongeren vieren op 29 november Titovdan, een slava die niet verwijst naar een religieuze heilige, maar naar hun vroegere partijleider Josep Tito. Voor veel gezinnen is hun slava het sociale hoogtepunt van het jaar. Vrouwen staan dagenlang in de keuken om traditionele gerechten te maken. Op de eerste dag van de viering komt familie langs en blijft eten. Op dag twee volgen meestal vrienden. Cadeaus horen erbij, bijvoorbeeld rode wijn, suiker, koffie of bloemen.

Sveti Djordje (Sv. Đorđe) is één van de belangrijkste patroonheiligen in het orthodoxe geloof. Djordje stierf voor zijn geloof en werd dus een martelaar. Meestal wordt hij te paard afgebeeld terwijl hij een draak dood (Sint Joris en de draak). Op 6 mei in de gregoriaanse kalender is het de naamdag van Sv. Đorđe: Đurđevdan, een heel belangrijke slava. Op deze dag wordt ook het begin van de lente gevierd. De viering van Đurđevdan is, vanwege de orthodoxe oorsprong, een Servische aangelegenheid. Voordat Joegoslavië uiteen viel werd Đurđevdan ook gevierd door andere religieuze en etnische groepen. Lees bijvoorbeeld het prachtige boek uit 1966 van Meša Selimović, Derviš i smrt. Helaas is het niet in het Nederlands vertaald, maar wel in het Engels: Death and the Dervish. Đurđevdan is ook de titel van een nummer uit 1988 van de beroemdste Joegoslavische rockband aller tijden: Bijelo dugme (Witte knop). Deze band kwam uit Sarajevo en één van de leden was Goran Bregović.