17 mei 2012

De held op de ezel (2)

Geef mij maar oorlog is de Nederlandse titel van een boek uit 1968 van de Montenegrijnse schrijver Miodrag Bulatović. De oorspronkelijke titel is Rat je bio bolji (letterlijk: Oorlog was beter). In zekere zin is dit verhaal het vervolg op De held op de ezel, waarover ik al heb geschreven. De bekendste figuren uit De held op de ezel zijn ook in dit boek de hoofdpersonen: De Italiaanse soldaten Antonio Peduto en Giuseppe Bonaccia (Peppino), de Montenegrijnse held op de ezel en would-be revolutionair Gruban Malić en de hoer Marina. De held op de ezel eindigt met de capitulatie van de Italianen. In dit boek worden de absurde avonturen beschreven van de hoofdpersonen, aangevuld met de Duitse militair Carl Schlotterer, op hun reis vanuit Montenegro over zee naar Italië, naar een opvangkamp in de buurt van Bari. Verder gaat het dan naar Rome, alwaar het verhaal zich concentreert rondom een bizar bordeel. Vanuit Rome wordt dan een reis ondernomen naar Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Nederland. Het verhaal eindigt op Texel.

Maar laat ik niet proberen het verhaal na te vertellen. Dat is zinloos en zo goed als onmogelijk. Het is namelijk geen rationeel, gebalanceerd en gedisciplineerd geheel. De stijl die in De held op de ezel al flauwtjes zichtbaar was is hier veel verder doorgevoed. Laat ik het met een literaire term een ‘groteske’ noemen: een werk met een grillig en onnatuurlijk karakter. Maar voor hetzelfde geld kan ik het bestempelen als de weerslag van een hallucinatorische ervaring, of een dronkenmansfantasie. Ik kan mij vinden in wat de schrijver zelf op de achterflap zegt, namelijk dat hij bij het schrijven de doeken van zijn leermeesters Bosch, Brueghel en Chagall voor ogen had. Dat neemt niet weg dat de literaire Spaanse held Don Quichotte natuurlijk het voorbeeld is voor het karakter Gruban Malić.

Ook een duiding van het boek is niet eenvoudig. Bulatović beschrijft de strijd om te overleven van door de oorlog gewonde en beschadigde mensen. Zij moeten plotsklaps zien te overleven in een vrije wereld. Het is een pessimistische levensvisie. Maar wat mij het meest van deze roman is bijgebleven is de vertelkracht van de schrijver; zijn ongebreidelde associaties en wendingen. Alleen al deze literaire verbeeldingskracht maakt Bulatović in mijn ogen tot een zeer groot schrijver. Ik ga gauw via Boekwinkeltjes zijn roman De rode haan vliegt hemelwaarts bestellen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten